Sài Gòn những ngày cuối năm, cái lạnh kéo dài đã cả tháng. Mùa đông năm nay khắc nghiệt hơn mọi năm rất nhiều và có lẽ ai cũng muốn chia sẻ chút nắng ấm miền Nam đến các em bé vùng cao phía Bắc. Chương trình Cây mùa Xuân 2014 của Hội Khuyến học Đông Du – Quỹ Học bổng Lá Xanh- chọn điểm đến là hai tỉnh Lào Cai và Thanh Hóa: tặng các em mẫu giáo và tiểu học mỗi nơi 400 cái áo ấm. Thế là lo và nhờ quyên góp từ học viên trong tất cả các trung tâm thuộc Trường Nhật Ngữ Đông Du, các thầy cô, các đơn vị bạn. Có tiền rồi lại lo liên lạc với các Hội Khuyến học Thanh Hóa và Lào Cai. Và khi tất cả đã chuẩn bị xong là chia nhau lên đường. Trung đã đi Thanh Hóa từ 21 đến23/1 và mình là Lào Cai từ 23 đến 26/1. Mua vé ra Bắc quá là khó khăn!
Từ Sài Gòn se se lạnh trong sương sớm, sau 2 giờ bay là Hà Nội ương ương nắng với rộn ràng chen chúc người -xe của ngày tiễn ông táo về trời. Lang thang mấy tiếng đồng hồ rồi cũng đến giờ ra ga để đi Lào Cai. Tàu lắc lư như trên cánh võng , mình co ro trong cái rét với giấc ngủ chập chờn. 5 giờ sáng thì tàu đến ga Lào Cai. Chao ơi là lạnh! Anh Chánh văn phòng Hội Khuyến Học Lào Cai đón hai người mình ở ga đưa về nhà nghỉ. Chỉ kịp bỏ đồ đạc là đến giờ hẹn cùng chị Hội trưởng Hộị Khuyến Học Lào Cai.
Ba huyện nghèo nhất của Lào Cai là Mường Khương, Bắc Hà và Si Ma Cai được chọn. Hôm trước, 23/1, Hội Khuyến học đã phát 150 áo cho huyện Mường Khương vì các cháu sẽ nghỉ Tết từ 25/1. Chương trình ngày 24/1 là buổi sáng sẽ phát áo cho các cháu ở Bắc Hà và buổi chiều sẽ đến phát ở Si Ma Cai.
Sau khi được cho lót lòng một tô phở rất nóng, rất ngon, cả hội lên đường . Trên xe cồng kềnh mấy bao tải áo ấm của các em. Sương giăng mờ huyền ảo như trong giấc mơ, tầm nhìn có lẽ chỉ khoảng 50 mét. Vậy mà chiếc xe cứ thản nhiên rướn lên đón gió. Con đường đèo ven những sườn núi cứ như những cánh tay ôm làm mình ..nôn nao hết sức . Cho đến lúc lên đến cao độ hơn ngàn mét so với mực nước biển – và cả Lào Cai- và gần 80 cây số đường dài thì đến nơi. Ra khỏi xe, hơi lạnh phả vào mặt tê buốt, hai hàm răng cứ va vào nhau lập cập dù mình đã mặc đến …4 cái áo. Sương tan dần. Học sinh các trường đã tập trung ở đây – Trường tiểu học Tà Chải. 150 em học sinh của các Trường Mẫu giáo và Tiểu học Tà Chải, Thải Giàng Phố, Bản Phố, Na Hối sẽ được nhận áo ấm. Phần lớn các em là người dân tộc H’Mông, còn lại là người Tày, Nùng, Dao, Phù Lá. Trong số học sinh được phát áo ấm, chỉ có 4 em người Kinh. Hội trường chen chúc học trò, phụ huynh. Các bé mẫu giáo có lẽ không quen với không khí quá đông đúc, ồn ào nên bấu chặt lấy bố mẹ, khóc như ri : “Đi về! Đi về! ” Tội nhất là các diễn viên múa nhi đồng, áo đầm phong phanh trong cái rét.
Và rồi áo ấm đã trao đến tay các em trong nụ cười và trong cả những giọt nước mắt chưa kịp khô. Các em vui vẻ ra về . Sân trường Tà Chải vui trong nắng .
Rời trường tiểu học Tà Chải, Hội cho đi thăm chợ Bắc Hà, nơi nổi tiếng với những phiên chợ ngày chủ nhật. Vào những ngày chợ phiên, người dân không chỉ đến chợ để mua bán mà còn để gặp gỡ chuyện trò cùng nhau. Các cô gái mặc những bộ quần áo đẹp, có cơ hội gặp gỡ những chàng trai rồi có thể nên duyên vợ chồng. Những người đàn ông uống rượu cùng bạn bè cho đến khi say khướt bên bát rượu ngô, chiều xuống, ngất ngưởng trên lưng ngựa và rồi người vợ chậm rãi dắt ngựa về bản… Mình đến đây không nhằm phiên chợ và vào giờ muộn nên chợ thưa vắng. Chỉ thấy một chút rực rỡ còn sót lại của trang phục phụ nữ đi chợ: cái khăn, chiếc váy thổ cẩm mà giờ là hàng Trung quốc rất nhiều, vì bằng thổ cẩm thật thì rất đắt do dệt bằng tay quá công phu. Những búp hoa cải xanh còn tươi mơn mởn, những bắp su xanh mướt, những búp măng xinh xắn, những chai mật ong vàng như nắng, cây mía, buồng cau… là những nông sản tự trồng, tự hái đem bán ở đây, lại là dịp cận Tết nên còn có lá gói bánh tét… Lào Cai tiếp giáp với Hà Giang, cao nguyên đá nên việc mưu sinh của người dân vô cùng gian khổ, trên những sườn núi lởm chởm đá, có thể thấy những mảng nhỏ ruộng ngô khô khốc, buồn thiu.
Trên đường đi, xe lại ghé ngang dinh vua Mèo Hoàng A Tưởng, một thổ ty giàu có thuở xưa. Dinh thật đồ sộ với thật nhiều phòng ốc của ông vua muối, thuốc phiện… ngày xưa. Màu sơn mới không liên quan gì với mái ngói âm dương xưa cũ, càng không che nổi vẻ lạnh lẽo của một “cung điện” không người. Có thể thấy được sự chênh lệch trời vực giữa sự giàu có và lầm than..
Ăn trưa xong, xe đi tiếp khoảng 30km nữa để đến Si Ma Cai. Lại lên đèo! Xe đang đi trên đường nhựa thì quẹo lên một con dốc đường đất để lên “cổng trời” Lử Thẩn. Ngay trên cổng trời là trường Mẫu giáo Lử Thẩn. Hội mình đến sớm 30 phút nhưng các bé đã tập trung rất đông. Các bé mặc những chiếc váy sặc sỡ trông thật vui mắt, hai má đỏ hồng vì rét và rồi cũng có những cô cậu bé khóc đòi về.
Si Ma Cai là huyện nhỏ hơn Bắc Hà nên được chia cho 100 áo ấm. Các em tất cả đều là người dân tộc H’Mông của hai trường Mẫu giáo và Tiểu học Lử Thẩn. Các em tung tăng vui vẻ ra về. Màu nắng Lử Thẩn sao vàng đến vậy!
Nỗi buồn còn lại
Trước khi vô hội trường để phát áo cho các bé ở Lử Thẩn, mình chụp được ảnh một cô bé mặc tấm áo len tả tơi, cắu bẩn với vẻ mặt không vui này. Mình cứ nghĩ bé sẽ được phát áo ấm mới. Rồi bận rộn trong việc phát áo cho các bé mình quên mất. Sau về coi lại hình thì không thấy có em. Mình đoán chắc em nghèo quá không được đi học và không được phát áo, em thấy trường đông vui thì đến xem thôi. Mình ân hận hết sức. Nếu biết trước , có lẽ mình sẽ cho em ít tiền mua áo mới. Bây giờ tính gởi hình, nhờ cô hiệu trưởng Trường Mẫu giáo hay ông xã trưởng xã Lử Thẩn tìm em để mình xin địa chỉ gởi ra cho em. Mà sao khó như thể tìm cánh chim vậy!
Thế đấy, là một chút nắng của người Đông Du Sài Gòn gởi tặng các em bé Lào Cai.
Ngọc Dung
Những ngày giáp Tết